Ten niepozorny zielony owoc w kuchni ma swoje miejsce. Choć trzeba się natrudzić przy jego zbiorach, bo owoców bronią zazwyczaj łodygi obficie pokryte kolcami, warto podjąć wyzwanie. I to nie koniecznie po to, by delektować się nim na surowo, ale po to, by poddać go kulinarnej obróbce. Doskonale bowiem nadaje się wyrobu dżemów, galaretek, kompotów, a także – za sprawą dużej zawartości pektyny – wina. Niezależnie od formy, jaką przybierze agrest w spiżarni, duża zawartość witaminy C sprawia, że w okresie jesienno-zimowym będzie cennym wspomagaczem układu odpornościowego.

Boćwinę łatwo pomylić z botwiną lub botwinką – to jednak dwie zupełnie różne sprawy. Boćwina to inna nazwa buraka liściastego, mianem botwiny określamy zaś młode liści i bulwy bardziej u nas powszechnego buraka ćwikłowego. Boćwinę, w zależności od tego, czy występuje w formie liściastej czy łodygowej, przygotowujemy w sposób zbliżony do szpinaku lub do szparagów. Idealnie nadaje się do sałatek i zup, zwłaszcza chłodników.

Pod tą nazwą występują młode liście i bulwy popularnego u nas buraka ćwikłowego, ale nazwa rośliny jest także nazwą najpopularniejszego przyrządzanego z niej dania, a mianowicie zupy. Wiosenna botwinka z posiekanych liści i korzeni botwiny zagotowanych w bulionie, który na końcu ewentualnie się zabiela, to jedna z najwspanialszych wiosennych zup.

Dymka to obiegowa nazwa młodej cebuli, o niewykształconych w pełni bulwach, zwykle przeznaczonej do sadzenia. Spożywa się zarówno cebulową część korzeniową, jak i szczypior. Dymka często występuje w kuchni dalekowschodniej, np. w zupach czy makaronach. Może też doskonale zbudować smak sosu na bazie jogurtu.

To jeden z tych owoców, którymi – w wersji surowej – możemy cieszyć się tylko sezonowo, w wersji przetworzonej na szczęście cały rok. Po niewielkie owoce czereśni wspinać się trzeba na wyżyny drzew. Jak najbardziej warto, bo przynoszą radość konsumowane prosto z drzewa, a zamknięte w słoiczkach w postaci kompotów, galaretek czy dżemów – przywołają wspomnienie lata jesienią i zimą. Coraz częściej czereśnie zaczęły gościć także w sałatkach – ich słodki smak idealnie skomponuje się ze smakiem ostrej rukoli, czy sera.

Groszek zielony to nic innego jak niedojrzałe strączki grochu zwyczajnego. Świeży najlepiej smakuje na surowo, jako przekąska. Najbardziej słodki będzie ten jedzony bezpośrednio po zerwaniu z krzaka – po zerwaniu cukier zaczyna zamieniać się w skrobię, więc groszek kupowany na straganie smakuje już inaczej. Zielony groszek stanowi zwykle dodatek do sałatek, ale warto zrobić z niego także odświeżające puree, np. z dodatkiem mięty i kolendry.

Drobniutkie, ciemnofioletowe, bądź ciemnogranatowe owoce, o lekko kwaskowym smaku lubi chyba każdy. Najchętniej delektujemy się nimi na surowo, ale także w postaci przetworzonej smakują wyśmienicie przywodząc na myśl wspomnienie wakacji. Doskonale nadają się na soki, galaretki i dżemy. Intensywnie czerwony sok z czarnych jagód stosowany jest między innymi do barwienia win.

Kalafior to odmiana kapusty, blisko spokrewniona z brokułem. Kalafior podczas gotowania wydziela bardzo intensywny i nieprzyjemny zapach, ale przykrość ta blednie w obliczu jego wyraźnego smaku i lekkiej, chrupkiej struktury – pod warunkiem, że go nie przegotujemy. Kalafiora drobno posiekanego można jeść na surowo, a różyczki zamiast ugotować w wodzie, udusić, np. w sosie pomidorowym.

Warzywo z rodziny kapustowatych, wyjątkowo cenne pod względem zdrowotnym – kalarepa zawiera m.in.: sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, fosfor, chlor, jod, karoteny, witaminy: B1, B2, B6, C oraz kwas foliowy. Co ciekawe, do jedzenia nadają się także liście młodej kalarepy. Kalarepa jest pyszna do chrupania na surowo, jest też niezastąpiona w surówkach i może stanowić składnik zupy-kremu.

Najbardziej popularna roślina z rodziny kapustowatych – kapusta głowiasta – stanowi niezastąpiony składnik tradycyjnej kuchni polskiej: bez niej nie byłoby bigosu czy gołąbków. Często jest kiszona – drobno poszatkowana kapusta kiszona, duszona z odrobiną wody i tłuszczu to podstawa wielu dań bazujących na kapuście.

Marchew należy do rodziny selerowatych. W Polsce uprawiana jest na dużą skalę, jest też pospolicie spotykana jako roślina rosnąca dziko. Marchew jest niezwykle wszechstronna kulinarnie – surowa, tarta to jedna z najpopularniejszych polskich surówek, stanowi niezbędny składnik mieszanki warzyw na rosół, może być też smażona na maśle i podawana jako dodatek. Dżem z marchwi jest jednym z narodowych przysmaków Portugalczyków.

Pietruszka jest rośliną korzeniową z rodziny selerowatych. W kuchni zastosowanie znajdują zarówno jej korzenie, jak i natka. Korzeń pojawia się w rosole i tradycyjnej sałatce majonezowej, można też robić z niego puree. Natka to tradycyjny dodatek do zup i innych potraw, może też służyć jako samodzielna baza lekkiej sałatki.

Pory należą do rodziny czosnkowatych. Tradycyjnie pory dodaje się do rosołu, mogą jednak służyć za podstawę pożywnej zupy porowej, przyrządzanej podobnie jak cebulowa: przesmażone na maśle pory dodaje się do bulionu. Pory szeroko wykorzystywane są także w kuchni francuskiej, a w Hiszpanii młode pory przyrządza się na grillu.

Ogrodową uprawę porzeczek zaczęto na przełomie XV i XVI wieku. W ogrodach spotykamy się z odmianą czarną, czerwoną, białą i żółtą. Owoce są drobne, zebrane w kiście. W smaku są słodkie, ale lekko cierpkie. Co ciekawe, porzeczki zawierają 3-4 razy więcej witaminy C niż cytryna, dlatego warto zadbać o ich obecność w spiżarni. Późną jesienią i zimą będą stanowić doskonałą broń w walce z przeziębieniem, czy grypą.

Rabarbar to przedmiot sporu o to, czy zaliczyć go do warzyw czy owoców. Niezależnie od tej klasyfikacji w kuchni daje wiele możliwości. W smaku jest kwaskowaty niczym cytryna. Jako roślina nie jest zbyt wymagający, dlatego sprawdzi się w każdym ogrodzie. Do niedawna kojarzony był z orzeźwiającymi kompotami przygotowanymi na jego bazie, dżemami bądź jako składnik ciast owocowych. Dzisiaj zaczyna pojawiać się także w towarzystwie mięs – zwłaszcza dziczyzny, ale także ryb.

Ta wywodząca się z języka włoskiego nazwa rozpowszechniła się szerzej, niż jej polski odpowiednik, rokieta (czy też rokietta) – bo też w Polsce rukola jednoznacznie kojarzy się z kuchnią włoską. Jej wyrazisty, lekko orzechowy, pikantny smak wzbogaca sałatki, ale rukola jest też doskonałym dodatkiem do wołowego carpaccio czy pizzy.

Roślina z rodziny czosnkowatych, szeroko rozpowszechniona na całej kuli ziemskiej. Bardzo dobrze komponuje się z potrawami na bazie jajek, rybami oraz nabiałem – jak jogurt, serek wiejski czy ser biały.

Byliny z rodziny szparagowatych występują w trzech kolorach: zielonym, białym i różowym, przy czym jest to ta sama roślina, różni się wyłącznie sposobem uprawy. Szparagi białe i różowe rosną bez dostępu światła słonecznego w kopcach, szparagi zielone zaś nad powierzchnią gruntu. Szparagi to doskonały składnik tart, zup i sałatek – świetnie komponują się także z jajkami.

Szpinak jest rośliną z rodziny kosmowatych, ale przede wszystkim dawnym postrachem szkolnych stołówek. Rozgotowana, mdła breja, w postaci której zwykle serwowano to niedoceniane warzywo to nie jest szczyt możliwości szpinaku. Sekret polega na tym, by go nie rozgotowywać – umyty szpinak wystarczy wrzucić na patelnię z oliwą i dusić przez kilka minut, aż stanie miękki. Młode liście można spożywać na surowo w sałatce.

Truskawka należy do rodziny różowatych i jest krzyżówką poziomki werginijskiej z chilijską. To pierwsze owoce, którymi możemy cieszyć na naszych stołach. Słodkie, soczyste, aromatyczne są jednym z najpopularniejszych owoców sezonowych. Ich kształt i wielkość zależy od odmiany, co w zasadzie pozostaje bez znaczenia – bo każda odmiana na świeżo czy przetworzona smakuje wyśmienicie. Nadają się idealnie do deserów, ciast, ale także na dżemy, marmolady, konfitury i galaretki. Niepozorne, za to bogate w witaminy: C, A, B1, B2, PP oraz magnez, potas i wapno.

W Polskich ogrodach spotykane są dwa rodzaje wiśni – drobne, jasnoczerwone owoce o bardziej kwaskowatym smaku oraz nieco większe, ciemniejsze, ale też nieco mniej kwaśne. Miąższ wiśni jest zwarty i bardzo soczysty. Trudno zjeść ich więcej na surowo, za to wiśnie doskonale sprawdzą się jako składnik owocowych ciast, idealnie przełamując ich słodki smak. Śmiało można je mrozić i przetwarzać na nalewki, soki, dżemy, konfitury czy galaretki – długo zachowują intensywny aromat i piękny głęboki kolor.

Ziemniaki, czyli bylina z rodziny psiankowatych, wywodzą się z Andów, gdzie udomowiono je już 8000 lat temu. Trafiły do Europy w XVI wieku, a obecnie są jednym z podstawowych produktów spożywczych na świecie – mieszkaniec ziemi zjada przeciętnie 33 kilogramy ziemniaków rocznie. Dlatego warto ziemniaczaną dietę urozmaicić o mniej typowe sposoby ich podania – zamiast zwykłych tłuczonych kartofli zrobić kremowe puree ze śmietanką, masłem i gałką muszkatołową albo ziemniaczaną zapiekankę gratin pod beszamelem.